Endoanal/endorektal Ultrason veya Endocoil yardımlı Pelvik MR hakkında bilgi?

[ALPOGAN]

Bu bölgedeki uzun süreli sorunlarım olduğu ve kolonoskopiye yanaşmadığım için bu analizlerden birini yaptırmam önerildi.

Kısaca nedir bu işlem ve hangi sağlık kurumlarında yapılır? Yani nereye başvurmalıyım?

[DrTaviloglu]

Öncelikle size geçmiş olsun, yakınmanızın ne olduğunu ve size bu tetkinin neden önerildiğini bilemediğim için size genel bilgiler vermeye çalışacağım. Öncelikle, bana sormuş olduğunuz endoanal veya endorektal ultrasonografi (ERUS) ve endocoil yardımlı pelvik MR, kolonoskopiye alternatif tetkik yöntemleri değildir. Bu işlemler Tıp Fakülteleri ve büyük şehirlerdeki eğitim hastaneleri ve birçok özel hastane ve merkezlerde yapılmaktadır. Sizin düşündüğünüz anlamda tam olarak alternatif olmamakla birlikte kolonoskopiye yakın sonuçlar veren iki ayrı tetkik yöntemi bulunmaktadır, bunlar kapsül endoskopisi ve sanal kolonoskopidir.

Kapsül endoskopisi (mini-robot veya mini-kamera), 1x3 cm ebadında (11 mm x 26 mm) ve 4 gram ağırlığında ve içinde bir mikroçip veya mini-kamera olan bir kapsülün yutulması ve bu cihazın sindirim sisteminde seyahat ederek görüntüler alması ve sonunda hastanın bu kapsülü dışkısı ile çıkartması işlemidir. Bu kapsülün içindeki mikroçip’in elde ettiği dijital görüntüler bir kayıt cihazına aktarılarak bilgisayarda detaylı bir şekilde incelenir. Gelişmiş kapsüller saniyede 18 görüntüye kadar ve 8 saatlik bir sürede 50,000 civarında görüntü alabilmektedir. Hasta aç karnına uygulama yapılacak laboratuvara / muayenehaneye gider ve kameranın kayıt cihazı hastanın kemerine tutturulur. Hasta bir barsak su ile özel kapsülü yutar. Hasta bu arada günlük yaşantısına devam eder ve 8 saat sonra tekrar aynı laboratuvara / muayenehaneye gider ve kayıt cihazını teslim eder. Hasta kapsülü 24 saat sonra barsak hareketleri ile dışkı yolu ile dışarı atar. Kapsül endoskopisi ile artık gastroskopi ve kolonoskopi işlevini yitirmezler, çünkü aynı işlevi görmüyorlar. Gastroskopi yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağını inceleyen ve kolonoskopi ise kalın bağırsağı inceleyen bir endoskopi tetkikidir. Bu tetkikler ile 6-8 metre uzunluğa erişebilen ince bağırsağı inceleyebilmek mümkün değildir. Bu nedenle kapsül endoskopisinin ana amacı ince bağırsağı incelemektir. Kapsül endoskopisi: İnce bağırsak kaynaklı gizli kanamalar ve Crohn hastalığı gibi ince bağırsağı tutan iltihabi bağırsak hastalıkları gibi durumlarda yarar sağlar. Kapsül endoskopisi günümüzde sadece tanı koymak amacı ile kullanılmaktadır, ancak zaman içinde ultrason yapma, koterizasyon, biopsi alma ve lazer uygulaması gibi uygulamaları yapabilmesi hedeflenmektedir.

Sanal kolonoskopi bilgisayarlı tomografi cihazından yararlanarak X ışınları ile kalın bağırsağın üç boyutlu görüntülerinin elde edilmesidir. Aynı işlem MRI cihazı ile de yapılabilir. Burada amaçlanan kalın bağırsaktaki divertikül, polip veya kanserin belirlenmesidir. İşlemden bir gün önce müshil adını verdiğimiz ilaçların alınması ile bağırsak temizliği işlemi yapılır. Ayrıca, kalın bağırsağın son bölümü olan rektuma, lavman adı verilen bağırsak temizliği işlemi de uygulanır. Sanal kolonoskopi işleminin tamamı 10-15 dakika civarında sürer ve sakinleştirici bir ilaç vermeye gerek duyulmaz. Hasta sırtüstü olarak muayene masasına yatırılır, makattan içeriye ince bir tüp yerleştirilir ve görüntü kalitesini arttırmak için buradan içeriye hava verilir. Muayene masası tarayıcı alet içinde oynatılır ve böylece iki boyutlu görüntüler elde edilir, bu sırada hastanın nefesini tutması gerekir. Daha sonra bu görüntüler özel bir bilgisayar programından geçirilerek ekranda üç boyutlu görünür hale getirilir. Daha sonra aynı işlem hastayı yüzü koyun pozisyonda yatırarak tekrarlanır. Sanal kolonoskopi işleminin avantajları şunlardır: Endoskopi aleti kullanılmadığı için işlem daha konforludur. Sakinleştirici ilaç (sedasyon) kullanılmadığından hasta tetkik sonrasında günlük aktivitelerine devam edebilir. İlaçlı (baryumlu) kalın bağırsak filmine göre çok daha net görüntüler elde edilebilir. Endoskopi ile gerçekleştirilen standart kolonoskopi işleminde % 5-10 vakada kalın bağırsağın son noktası olan sağ bölümüne teknik olarak erişilemeyebilir, ancak sanal kolonoskopide bu noktaya ulaşılabilir. Endoskopi ile gerçekleştirilen standart kolonoskopi işlemine kıyasla çok daha kısa bir süre içinde gerçekleştirilir. Sanal kolonoskopi işleminin dezavantajları şunlardır: İşlem sırasında polip, tümör vb. olağan dışı bir bulgu belirlenirse hastaya standart kolonoskopi yapmak gerekir. Bilgisayarlı tomografi ile yapılırsa hasta radyasyon alır. Polip belirlenirse çıkartılamaz veya biopsi alınamaz ve yine standart kolonoskopi yapmak gerekir. Sanal kolonoskopide 2 ile 10 mm arasındaki çapta polipler rahatlıkla atlanabilir, ancak standart kolonoskopide bunlar çok rahatlıkla görünür. Bu nedenle standart kolonoskopi halen kalın bağırsak taramasında ‘altın standart’ olmaya devam etmektedir.

Endoskopi sindirim sistemini incelemeye yarayan esnek (fleksibıl) bir alet olup, ultrasonografi ise yüksek frekanslı ses dalgaları ile karaciğer, safra kesesi, pankreas, rahim ve yumurtalıklar vb. organlardan görüntüler elde etmeyi sağlayan bir cihazdır. Endoskopik ultrasonografi (EUS) veya endosonografi endoskopi ile ultrasonografiyi tek bir alette birleştiren ve hem sindirim sisteminin içini gösteren ve hemde etrafındaki dokuları incelemeye olanak sağlayan gayet gelişmiş bir araştırma tekniğidir. Endoskopik ultrasonografi (EUS) veya endosonografi: yemek borusu (özofagus), mide, pankreas ve rektum kanserlerinin evrelemesinde ve cerrahi gerekliliğinin veya yararının ortaya konulmasında, kronik pankreatit ve pankreas kistlerinin değerlendirilmesinde, safra kanallarının taş ve tümörlerinde ve karaciğerin bazı tümörlerinin değerlendirilmesinde, dışkı veya gaz kaçırma (bağırsak inkontinensi) durumunda rektum ve etrafındaki kasların değerlendirilmesinde, bağırsak duvarında submukozal olarak yer alan yani bağırsağın içinde normal endoskop ile görülemeyen, ancak bağırsak duvarında yer aldığı için gizlenen kitlelerin görülebilmesi için endoskopik ultrasonografi (EUS) veya endosonografi kullanımı yararlıdır. ERUS gerek radyoloji uzmanı tarafından özel ultrason probu aracılığı ile gerçekleştirilebilir, yada bir endoskopist tarafından fabrikasyon olarak bir endoskopun ucuna takılı olan bir ultrason probu olan endosonografi cihazı ile gerçekleştirilebilir.
Sormuş olduğunuz diğer tetkik yöntemi olan endocoil yardımlı pelvik MR ise ağırlıklı olarak rektum kanserlerinin evrelendirilmesinde, komplike makat fistülü (perianal fistül), makatta apse, makat kanseri gibi durumların evrelendirilmesinde kullanılır. Yazdıklarımdan da anlayabileceğiniz gibi gerek endorektal ultrasonografi (ERUS) ve endocoil yardımlı pelvik MR tetkiklerini her ikisi de asla kolonoskopiye alternatif değildir ve bu tetkiklerin sadece araştırmalarınızı yapan Genel Cerrah veya Gastroenteroloji Uzmanı tarafından çok ender durumlarda istenilmesi gerekir.

Saygılarımla,

Dr. Korhan Taviloğlu
Genel Cerrahi Profesörü
www.barsakcerrahisi.com
www.taviloglu.com
www.drtaviloglu.tv