İrritabıl bağırsak sendromu (İBS) genel nüfusun yaklaşık % 15’ini ilgilendiren bir sorundur. Bazen spastik kolon, muköz kolit veya hasta mide adları da verilir. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi enflamatuvar hastalıklar ile karışabilir. İrritabıl bağırsak sendromu (İBS), bağırsağın fonksiyonel bir sorunu olup bağırsak işlevine ait bir sorunu yoktur. İrritabıl bağırsak sendromu’nda; karın ağrısı ve sıklıkla bağırsak alışkanlıklarında değişiklik olur; kabızlık veya ishal veya dönüşümlü olarak her ikisi de olabilir.

Çoğunlukla karın bölgesinde kramplar, aşırı bir şişkinlik hissi, doluluk hissi veya geğirme, dışkılama alışkanlığında değişiklikler, dışkı ile birlikte sümüksü mukus gelmesi, aniden şiddetli bir dışkılama hissi ve yetersiz bağırdak hareketleridir. İrritabıl bağırsak sendromu belirtileri sinir sistemi ile bağırsak kasları arasındaki iletide bozukluk veya ileti kusuru sonucunda gelişir. Bu düzensiz yönetim, bağırsakta bir hassasiyet veya huzursuzluk yaratır. İrritabıl bağırsak sendromu psikolojik bir bozukluk nedeniyle değil, ancak duygusal bir stres sonucunda gelişir. Bu konu ile yoğun olarak uğraşan bir hekim tarafından altta yatan daha ciddi bir sorun olup olmadığı anlaşılmalıdır.

Stresin azaltılması, davranış tedavisi, biofeedback tedavisi, gevşeme ve ağrının giderilmesi hastanın yakınmalarını azaltır veya ortadan kaldırır. Hastanın günlük tutması, kendisine dokunan gıdaların anlaşılabilmesi için büyük önem taşır. Hafif ve orta dereceli belirtiler ile çoğunlukla bazı diyet değişiklikleri ile başa çıkmak mümkündür. Büyük porsiyonu, yağlı ve kızartmalı gıdaların kısıtlanması yarar sağlayabilir. Kafein ve alkol’ün aynı şekilde kramplar ve ishale neden olabildiği bilinmektedir. Tatlandırıcılarda bulunan sorbitol adlı bir şeker türü, fruktoz adlı bal ve bazı meyvelerde bulunan bir şeker türü karında kramplar ve ishale neden olabilir. Fasülye, lahana, karnabahar, karalahana, Brüksel lahanası, soğan gibi gaz yapan bazı gıdalar kişilerdeki huzursuzluğu arttırabilir. Diyetteki çözünen lif oranını arttırmak yakınmaların giderilmesine neden olabilir. Diyetteki lif oranını arttırmak, turunçgiller, keten tohumu ve baklagillerin tüketilmesi dışkıyı yumuşatıp karındaki krampları azaltabilir. Suda erimeyen lifli gıdalar selüloz, tahıl ve kepek sindirim sisteminde hareketi sırasında içine su çekeceğinden ishal sıklığını azaltacaktır. Bazı insanlarda fazla miktarda lif tüketilmesi huzursuzluk yaratabilir. Diyete lifi yavaş yavaş arttırarak ve yeterli oranda sıvı ile birlikte eklemek huzursuzluğu azaltabilir.

Orta ve şiddetli düzeyde yakınmaları olan kişiler deneyimli hekimler tarafından önerilecek olan bazı ilaçlardan yarar görebilirler. Bu ilaçlar irritabıl bağırsak sendromu belirtilerini azaltır ancak hastalığı tedavi etmezler. Bu ilaçların etki mekanizması bağırsak kaslarının hareketlerini normale döndürmek üzerine yönlenir. İrritabıl bağırsak sendromu tedavisinde bazı yatıştırıcı (antidepresan) ilaçların yararlı olduğu bilinmektedir. Belirtilerin düzelmesi çoğunlukla uzun bir süre alır. Belirgin bir düzelme sağlayabilmek için sıklıkla 6 ay veya daha fazla bir süre gerekmektedir. Bu sorunun düzelmesinde sabırlı olmak çok önemlidir. Uygun diyet ve ilaçların birlikte verilmesi irritabıl bağırsak sendromu tedavisinde büyük önem taşır.

Saygılarımla,

Dr. Korhan Taviloğlu
Genel Cerrahi Profesörü
İrritabıl Bağırsak Sendromu - Prof.Dr. Korhan TAVİLOĞLU - Genel Cerrah